Phần trăm (%) là một dạng phép tính rất phổ biến và thường xuyên xuất hiện trong nhiều lĩnh vực trong cuộc sống hàng ngày, thậm chí bạn cũng cần sử dụng nó khi tính toán trên Excel. Để tính phần trăm (%) trên Excel, bạn không cần sử dụng các hàm Excel phức tạp, mà chỉ cần sử dụng phép tính thông thường. Dưới đây là hướng dẫn cách tính toán giá trị phần trăm chính xác nhất.
Nếu bạn muốn tính phần trăm một cách nhanh chóng mà không cần đọc những công thức tính phần trăm phức tạp, bạn chỉ cần nhập giá trị cần tính vào công cụ tính dưới đây:
1. Tính tỷ số phần trăm
Tỷ lệ phần trăm là một giá trị tương đối cho biết phần trăm của bất kỳ số lượng nào: 1% tương đương 1/100; do đó, 100% đại diện cho toàn bộ số lượng và 200% chỉ gấp đôi số lượng ban đầu.
Ví dụ: 1% của 1.000 con gà tương đương với 1/100 của 1.000, hay là 10 con gà; 20% của 1.000 con gà tương đương với 20/100 của 1.000, hay là 200 con gà. Mối quan hệ này có thể tổng quát thành công thức x = PT/100, trong đó T là tổng đại lượng tham chiếu được chọn để biểu thị 100% và x là giá trị tương đương với một phần trăm P của T. Ví dụ, trong ví dụ 1% của 1.000 con gà, T là 1.000, P là 1 và x là 10.
Việc tính tỷ lệ phần trăm trên tổng số là bài toán tính phần trăm phổ biến nhất. Để tính phần trăm của một nhân tố trong số nhiều nhân tố, bạn chỉ cần lấy số lượng nhân tố cần tính, chia cho tổng số nhân tố, rồi nhân với 100.
Ví dụ tính phần trăm của a và b:
- Tỷ số phần trăm của a = a/(a+b) x 100(%).
- Tỷ số phần trăm của b = b/(a+b) x 100(%) hoặc %b = 100 – %a.
Chẳng hạn, giả sử chúng ta có một bài toán về kho hàng xuất khẩu gồm 25 chiếc áo và 35 chiếc quần. Vậy số lượng áo chiếm bao nhiêu phần trăm trong tổng số hàng đã xuất?
- % áo = 25/(25+35) x 100 = 41,6%.
- % quần = 100 – 41,6% = 58,4% hoặc % quần = 35/(25+35) x 100 = 58,4%.
Tương tự, với nhiều yếu tố hơn như lớp có tổng số 50 học sinh, số học sinh giỏi là 10, số học sinh khá là 25, số học sinh trung bình là 10 và số học sinh yếu kém là 5%, ta có thể tính phần trăm học sinh giỏi, khá, trung bình và yếu kém của lớp.
- % học sinh giỏi = 10/50 x 100 = 20%
- % học sinh khá = 25/50 x 100 = 50%
- % học sinh trung bình = 10/50 x 100 = 20%
- % học sinh yếu kém = 100 – 20 – 50 – 20 = 10% hoặc 5/50 x 100 = 10%.
Ví dụ khác: để tính phần trăm lãi suất hàng năm cho số vốn 1.600.000.000 với lãi suất 6%, ta sử dụng công thức sau:
- Phần trăm lãi = (Lãi suất x Số vốn) / 100
- Phần trăm lãi = (6 x 1.600.000.000) / 100
- Phần trăm lãi = 96.000.000 / 100
- Phần trăm lãi = 960.000.000
Vậy, lãi suất 6% một năm cho số vốn 1.600.000.000 là 96.000.000.
2. Tính phần trăm tăng trưởng để so sánh phần trăm chênh lệch
Phần trăm tăng trưởng, hay còn gọi là tỷ lệ tăng trưởng, là phép tính dùng để so sánh hai giá trị trong một khoảng thời gian nhất định. Một cách sử dụng phổ biến của phần trăm tăng trưởng là so sánh doanh thu từ một tháng cụ thể trong năm hiện tại với doanh thu của tháng đó trong năm trước. Điều này giúp các doanh nghiệp phân tích hiệu suất hoạt động của họ so với cùng kỳ trước đó và xác định những gì cần cải thiện dựa trên tỷ lệ phần trăm tăng trưởng của doanh nghiệp.
Bạn có thể sử dụng một phương trình đơn giản để tính toán tỷ lệ phần trăm tăng trưởng bằng cách so sánh kết quả từ một khoảng thời gian trước hoặc sử dụng một phương trình bổ sung để tính toán tỷ suất tăng trưởng trung bình trong nhiều khoảng thời gian.
Phương pháp này tính toán phần trăm chênh lệch giữa hai giá trị khác nhau. Công thức chung là (b-a)/a x 100 (%). Trong đó, b là giá trị cần so sánh chênh lệch, a là giá trị cơ sở để so sánh.
Ví dụ, giả sử trong bài toán tháng 1 có doanh thu là 357 triệu đồng, doanh thu của tháng 2 là 405 triệu đồng. Tính phần trăm tăng trưởng của tháng 2 so với tháng 1, ta lấy doanh thu của tháng 2 trừ đi doanh thu của tháng 1, kết quả chia cho doanh thu của tháng 1, rồi nhân 100.
% tăng trưởng của tháng 2 = (405-357)/357 x 100 = 13,4%.
Số phần trăm này có thể là số âm trong trường hợp doanh thu của tháng sau thấp hơn tháng trước. Ví dụ, nếu doanh thu tháng 1 là 500 triệu và doanh thu tháng 2 là 450 triệu, chúng ta tính được phần trăm chênh lệch là -10%. Điều này có nghĩa là doanh thu của tháng 2 tăng trưởng dưới mức của tháng 1 khoảng 10%.
Công thức tính % tăng trưởng dễ nhớ nhất là: (mới – cũ)/cũ x 100
3. Tính phần trăm hoàn thành
Công thức chung: a/b x 100. Trong đó, a là số đã đạt được, b là số mục tiêu cần đạt được.
Ví dụ, vào năm 2019, Quantrimang.com đặt mục tiêu đạt được 5.000 bài viết trên website. Tính đến hết quý 1, số bài viết đã đăng là 1.020 bài. Hỏi Quantrimang.com đã hoàn thành bao nhiêu phần trăm so với mục tiêu đề ra?
% QTM đã hoàn thành = 1020/5000 x 100 = 20,4%.
Vậy tính tới hết quý 1, Quantrimang.com đã hoàn thành 20,4% mục tiêu đề ra.
Nếu tới hết quý 4 số bài viết trên Quantrimang.com là 5.200 bài, thì % hoàn thành = 5200/5000 x 100 = 104%.
Để biết phần trăm hoàn thành là vượt hay không vượt quá 100%, bạn chỉ cần so sánh nó với 100%: nếu lớn hơn 100% thì vượt quá mục tiêu, nếu nhỏ hơn 100% thì chưa hoàn thành mục tiêu. Ví dụ, trong trường hợp trên 104% > 100%, nghĩa là QTM không chỉ hoàn thành mục tiêu mà còn vượt mục tiêu 4%.
4. Tính phần trăm trong Excel
Trên Excel đã có sẵn công thức tính phần trăm, do đó bạn không cần phải tính toán bằng đầu óc hay tính toán thủ công. Bạn chỉ cần áp dụng công thức tính phần trăm là được. Cách tính phần trăm trên Excel đã được hướng dẫn chi tiết, bạn có thể tham khảo.
5. Tính phần trăm giảm giá, tăng giá tiền
Cách tính phần trăm giảm giá
Ví dụ, mặt hàng A tại siêu thị có giá gốc là 1 triệu 3 trăm nghìn đồng và đang được giảm giá 7%. Vậy số tiền phải trả để mua mặt hàng A sau khi đã giảm giá là bao nhiêu?
Chúng ta có phép tính số tiền giảm: (1.300.000 x 7) / 100 = 91.000 đồng.
Vậy số tiền phải trả sau khi đã giảm giá là 1.300.000 – 91.000 = 1.209.000 đồng.
Cách tính phần trăm tăng giá
Ví dụ, khi mua một mặt hàng với giá 270 nghìn đồng và phải chịu thuế VAT là 0,5%. Vậy giá trị thực tế của mặt hàng sau khi tính thuế là bao nhiêu?
Phép tính tiến tới giá trị đã bao gồm thuế VAT: (270.000 x 0,5) / 100 = 1.350 đồng.
Vậy tổng số tiền phải trả là 270.000 + 1.350 = 271.350 nghìn đồng.
6. Tính tiền lãi suất ngân hàng
Ví dụ, bạn gửi ngân hàng 213 triệu đồng với kỳ hạn 6 tháng và lãi suất 5%. Hãy tính lãi suất hàng tháng nhận được và lãi suất sau 6 tháng gửi ngân hàng.
Lãi suất hàng tháng là:
Lãi suất sau 6 tháng gửi lại là:
Trên đây là các cách tính phần trăm, tùy thuộc vào từng trường hợp mà bạn áp dụng cách tính phần trăm khác nhau.
Tính phần trăm và ứng dụng trong cuộc sống
Phần trăm có nhiều ứng dụng trong cuộc sống và các lĩnh vực khác nhau. Dưới đây là một số ứng dụng phổ biến của tính phần trăm:
- Tính phần trăm tăng/giảm: Phần trăm thường được sử dụng để tính toán sự tăng hoặc giảm trong một giá trị so với giá trị ban đầu. Điều này thường áp dụng trong tài chính, thương mại, thống kê và kinh doanh để đánh giá tình hình và xu hướng.
- Tính phần trăm tỷ lệ: Phần trăm cũng được sử dụng để tính toán tỷ lệ giữa một phần và toàn bộ. Ví dụ, trong lĩnh vực xã hội, phần trăm có thể sử dụng để đo lường tỷ lệ dân số, tỷ lệ cân nặng cơ thể hoặc tỷ lệ thu nhập của một nhóm so với tổng thu nhập.
- Tính phần trăm trong thống kê: Trong lĩnh vực thống kê, phần trăm được sử dụng để biểu thị sự phân bố dữ liệu trong một tập hợp. Nó giúp đánh giá sự tương quan và phân tích các biến số trong mẫu.
- Tính phần trăm trong y tế: Phần trăm cũng được sử dụng trong y tế để biểu thị tỷ lệ một nhóm người mắc phải một bệnh lý so với tổng số dân số.
- Tính phần trăm trong hóa học: Trong ngành hóa học, phần trăm thường được sử dụng để biểu thị thành phần phần trăm của một chất trong hỗn hợp hoặc phần trăm khối lượng của một chất trong hợp chất.
Những ứng dụng trên chỉ là một số ví dụ phổ biến. Tính phần trăm được sử dụng rộng rãi trong nhiều ngữ cảnh khác nhau và đóng vai trò quan trọng trong việc đo lường, phân tích và so sánh dữ liệu và giá trị.
Chúc các bạn thành công trong việc tính toán phần trăm!