I-Tình hình thế giới, khu vực và trong nước cuối thế kỷ XIX – đầu thế kỷ XX. Ảnh hưởng của trào lưu tư tưởng tư sản đến Việt Nam
1-Thế giới và khu vực
Từ cuối thế kỷ XIX, chủ nghĩa tư bản phương Tây phát triển từ giai đoạn tự do cạnh tranh sang giai đoạn độc quyền (giai đoạn đế quốc chủ nghĩa). Điều này dẫn đến sự phát triển mạnh mẽ của nền kinh tế hàng hóa và yêu cầu về thị trường. Tình hình này dẫn đến cuộc chiến tranh xâm lược các quốc gia phương Đông bởi các nước đế quốc nhằm khai thác tài nguyên và thị trường tiêu thụ sản phẩm hàng hóa của chúng.
Phong trào Duy Tân Minh Trị ở Nhật Bản (năm 1868) đã đưa đất nước này trở thành một nước tư bản phát triển.
Ở Trung Quốc, từ cuối thế kỷ XIX, các nước tư bản phương Tây đã đổ xô sang Viễn Đông để tìm kiếm thị trường thuộc địa. Đối tượng chính của chúng ở đây là Trung Quốc.
Cuộc vận động cải cách pháp do phái Duy Tân đề xuất, được thi hành từ ngày 11 tháng 6 năm 1898 tại Trung Quốc. Tuy nhiên, cuộc vận động chỉ tồn tại trong vòng trăm ngày trước khi bị Từ Hi Thái hậu ra lệnh bãi bỏ. Cuộc cách mạng Tân Hợi ở Trung Quốc thành công dưới sự lãnh đạo của Tôn Trung Sơn. Nảy sinh khuynh hướng cứu nước mới: dân chủ tư sản.
2-Trong nước
Cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất của thực dân Pháp đã làm thay đổi cơ cấu kinh tế và xã hội của Việt Nam:
Kinh tế: việc tồn tại đồng thời quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa và quan hệ sản xuất phong kiến.
Xã hội: sự xuất hiện của công nhân, tư sản và tiểu tư sản, cùng với tư tưởng mới.
Một số nhà trí thức phong kiến đã nhận ra hạn chế của tư tưởng phong kiến và truyền bá tư tưởng dân chủ tư sản thông qua các báo chí và tạp chí.
II-Phan Bội Châu cùng khuynh hướng bạo động- Từ thành lập Duy Tân hội đến phong trào Đông Du.
1-Tiểu sử
Phan Bội Châu sinh ngày 26 tháng 12 năm 1867 tại làng Đan Nhiễm, xã Nam Hòa, huyện Nam Đàn, tỉnh Nghệ An. Cha ông là Phan Văn Phổ, mẹ là Nguyễn Thị Nhàn. Ông được biết đến là một nhà cách mạng và được mệnh danh là “Sắt Phan” và “Thường Nông”. Ông đã có đóng góp quan trọng trong việc phát triển và lan rộng tư tưởng độc lập dân tộc và yêu nước.
Phong trào hoạt động chính của Phan Bội Châu là Duy Tân hội và phong trào Đông Du.
Đến năm 1908, chính phủ Nhật cấu kết với Pháp trục xuất lưu học sinh người Việt ra khỏi Nhật. Tuy nhiên, sự cống hiến của Phan Bội Châu đã thức tỉnh lòng yêu nước, tập hợp các nhóm cách mạng và cổ vũ tinh thần đấu tranh cho độc lập của Việt Nam.
2-Hoạt động
Phan Bội Châu đã thành lập Duy Tân hội và phong trào Đông Du. Ông đã gửi học sinh sang Nhật Bản học tại các trường Đại học Chấn Võ Thủy Khố và Thư viện Đồng Văn. Tuy nhiên, sự ra đời của Việt Nam Quang Phục Hội đánh dấu sự phát triển trong tư tưởng của Phan Bội Châu từ quân chủ lập hiến lên dân chủ tư sản.
III-Phan Châu Trinh cùng khuynh hướng cải cách
1-Tiểu sử
Phan Châu Trinh sinh ngày 9 tháng 9 năm 1872, hiệu là Tây Hồ Hy Mã, tự là Tử Cán. Ông lớn lên trong gia đình yêu nước. Sau khi cha mất, ông trở về quê sống với anh trai và tiếp tục đi học. Ông học giỏi và sau này được tuyển vào trường tỉnh.
Phan Châu Trinh chủ trương tiến hành một phong trào Duy Tân nhằm khai thông dân trí, chấn hưng dân trí và xã hội. Ông nhấn mạnh tư tưởng dân quyền và cải cách kinh tế, xã hội.
2-Hoạt động
Phan Châu Trinh đã khởi xướng cuộc vận động Duy Tân ở miền Trung Việt Nam, tổ chức các buổi diễn thuyết và các trường học theo lối mới để lan rộng tư tưởng cải cách. Ông cũng tham gia vào phong trào chống thuế và đấu tranh chống chế độ phong kiến. Tuy nhiên, phong trào của ông cũng bị đàn áp và dẫn đến sự thất bại cuối cùng.
Hai con đường cứu nước của cụ Phan Bội Châu và Phan Châu Trinh có sự tương đồng và khác biệt. Cả hai đều khát khao cứu nước, nhưng cách tiếp cận của họ khác nhau. Phan Bội Châu theo con đường bạo động và chiến tranh vũ trang, trong khi Phan Châu Trinh theo con đường