Số phận con người của Sô-lô-khốp đã thể hiện sự kiên cường và lòng nhân hậu đặc biệt của con người Xô Viết. Đoạn trích này sẽ được giới thiệu trong chương trình Ngữ văn lớp 12.
Dưới đây, Download.vn sẽ cung cấp tài liệu Soạn văn 12: Số phận con người, mong rằng nó sẽ giúp bạn đọc có thêm kiến thức về tác phẩm này.
Phân tích chi tiết về tác phẩm Số phận con người
I. Tác giả
– Mi-khai-in A-lếch-xan-đrô-vích Sô-lô-khốp (1905 – 1984) là một nhà văn nổi tiếng người Nga, đã nhận giải thưởng Nô-ben về văn học vào năm 1965.
– Ông sinh ra tại thị trấn Vi-ô-sen-xcai-a thuộc tỉnh Rô-xtốp trên vùng thảo nguyên sông Đông.
– Sô-lô-khốp đã tham gia vào công cuộc cách mạng từ khá sớm và có nhiều công việc như làm thư ký ủy ban trấn, nhân viên thu mua lương thực, tiễu phỉ và nhiều công việc khác.
– Vào năm 1922, ông đến Mát-cơ-va rồi làm nhiều công việc khác nhau như đập đá, khuân vác và kế toán.
– Năm 1925, ông trở về quê và bắt đầu viết một tác phẩm rất đặc biệt trong đời mình, Sông Đông êm đềm.
– Năm 1926, ông đã xuất bản hai tập truyện ngắn là Truyện sông Đông và Thảo nguyên xanh.
– Năm 1932, Sô-lô-khốp trở thành Đảng viên của Đảng Cộng sản Liên Xô.
– Năm 1939, ông được bầu làm Viện sĩ Viện hàn lâm Khoa học Liên Xô.
– Trong thời gian chiến tranh vĩ đại, Sô-lô-khốp luôn đồng hành và ghi nhận những tấm lòng anh hùng và nhân hậu của người dân Liên Xô trên các chiến trường dưới vai trò là phóng viên cho báo Sự thật.
II. Tác phẩm
1. Hoàn cảnh sáng tác
– Truyện ngắn Số phận con người được sáng tác vào năm 1957 và đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong văn học Nga.
– Tác phẩm đã cho thấy cuộc sống và chiến tranh một cách tổng thể, chân thực và cách miêu tả nhân vật đột phá, khám phá tính cách của người Nga cũng như lòng nhân hậu và bản lĩnh anh hùng của người lính Xô Viết.
2. Cấu trúc tác phẩm
Gồm có 3 phần:
- Phần 1: Từ đầu đến “đấy chú bé đang nghịch cát đấy”: Lời giới thiệu của nhân vật Xô-cô-lốp.
- Phần 2: Tiếp theo đến “cứ chợt lóe lên như thế”: Sự gặp gỡ giữa Xô-cô-lốp và cậu bé Va-ni-a.
- Phần 3: Các phần còn lại: Số phận của Xô-cô-lốp và niềm tin vào sức mạnh của con người Nga.
3. Tóm tắt nội dung tác phẩm
Trước chiến tranh, Xô-cô-lốp có một gia đình hạnh phúc với vợ và ba đứa con. Nhưng khi chiến tranh bùng nổ, anh phải tham gia lực lượng chống phát xít và sau đó bị bắt giam và tra tấn dã man. Anh đã chiến đấu trong khoảng một năm và bị thương tới hai lần. Năm 1944, anh trốn thoát và trở về với Hồng quân, nhưng biết rằng vợ và hai con gái đã chết do bị bom Đức sát hại từ năm 1942. Con trai duy nhất của anh, ta-lin đã sống sót và sau đó anh gia nhập quân đội để tiến đánh Béc-lin. Tuy nhiên, vào ngày chiến thắng 9 tháng 5 năm 1945, A-na-tô-li đã hy sinh. Sau chiến tranh, Xô-cô-lốp quay về cuộc sống bình thường, nhưng không muốn trở lại quê nhà. Anh tìm đến đồng đội cũ và tình cờ gặp được cậu bé Va-ni-a, một đứa trẻ mồ côi mất cha mẹ trong chiến tranh. Anh đã nhận Va-ni-a làm con nuôi và hai người đã sống hạnh phúc bên nhau. Tuy anh mất bằng lái vì một tai nạn và phải làm nghề mộc để kiếm sống, nhưng hai cha con vẫn lạc quan và tin tưởng vào một tương lai tốt đẹp.
III. Hiểu nội dung tác phẩm
1. Hoàn cảnh của Xô-cô-lốp và bé Va-ni-a trước khi gặp nhau
a. Nhân vật Xô-cô-lốp:
– Gia đình: vợ và con đều đã chết, ngôi nhà chỉ còn là một đống đổ nát, và A-na-tô-li – niềm hy vọng cuối cùng của anh – cũng đã mất trên chiến trường.
– Cuộc sống: không gia đình, lang thang khắp nơi, phải tìm kiếm người bạn cũ, làm lái xe và trú mưa chìm trong rượu để xua đi nỗi đau.
– Tâm trạng: đau đớn, cô đơn, luôn cảm thấy cái gì đó trong lòng mình đang “vỡ tung ra”.
b. Nhân vật cậu bé Va-ni-a:
– Gia đình: bố đã chết trên chiến trường, mẹ đã chết trên đoàn tàu, và cậu không có một quê hương hay người thân.
– Ngoại hình: mặc cảnh tượng, bẩn thỉu, đầu tóc rối và tóc rụng, nhưng đôi mắt của cậu như những ngôi sao sáng.
2. Cuộc gặp gỡ giữa Xô-cô-lốp và bé Va-ni-a
– Cậu bé Va-ni-a:
- Rất vui mừng, nhảy lên ôm cổ và hôn vào má và môi của Xô-cô-lốp.
- Vui vẻ và quấn quýt bên bố, không muốn rời xa.
– Nhân vật Xô-cô-lốp:
- Mừng quá mức và không ngờ cậu bé lại vui sướng như vậy.
- Quay lại cuộc sống và tìm ra ý nghĩa và mục đích sống.
=> Sự nhân hậu của Xô-cô-lốp đã thúc đẩy anh nhận nuôi cậu bé Va-ni-a. Cả hai đã dựa vào nhau để sống và lấy hy vọng vào một tương lai hạnh phúc.
3. Số phận của Xô-cô-lốp và niềm tin vào sức mạnh của con người Nga
a. Số phận của Xô-cô-lốp
– Gặp khó khăn trong cuộc sống hàng ngày: xảy ra một tai nạn và anh bị tước bằng lái xe.
– Đau khổ về thể xác: trái tim anh suy sụp, đau đớn và đôi khi tự nhiên nhức nhối, thắt lại trong khi anh đang trong ban ngày.
– Đau khổ tinh thần: nỗi đau luôn trở lại trong những giấc mơ.
b. Niềm tin vào sức mạnh của con người Nga
– Lo lắng về tương lai: “Hai người đơn độc… làm sao mà tiếp tục phía trước?”
– Tin tưởng vào sức mạnh của con người Nga: “Tôi nghĩ rằng… chúng ta có thể đối mặt với bất kỳ thử thách nào”.
=> Ca ngợi và khẳng định sức mạnh tiềm ẩn và cống hiến thầm lặng của mỗi cá nhân đối với Tổ quốc. Đồng thời, kêu gọi trách nhiệm và sự quan tâm của Tổ quốc đối với họ.
Tổng kết về Số phận con người (phiên bản ngắn gọn)
I. Trả lời các câu hỏi
Câu 1: Cuộc sống và tâm trạng sau chiến tranh của An-đrây Xô-cô-lốp và cậu bé Va-ni-a được miêu tả như thế nào?
* Về nhân vật Xô-cô-lốp:
– Gia đình: vợ và con đã mất, ngôi nhà trở thành đống đổ nát, niềm hi vọng duy nhất là A-na-tô-li cũng đã hy sinh trên chiến trường.
– Cuộc sống: không gia đình, đi lang thang khắp nơi, phải tìm người bạn cũ, làm lái xe và chìm trong rượu để quên đi nỗi đau.
– Tâm trạng: đau đớn, cô đơn và luôn cảm thấy có cái gì đó “vỡ tung ra” trong lòng.
* Về nhân vật cậu bé Va-ni-a:
– Gia đình: bố đã chết trên chiến trường, mẹ đã chết trên đoàn tàu, và cậu bé không có quê hương và người thân.
– Ngoại hình: giầy ủi, bẩn thỉu, đầu tóc rối và tóc rụng, nhưng đôi mắt lại sáng như những ngôi sao.
Câu 2: Việc An-đrây nhận cậu bé Va-ni-a làm con nuôi đã ảnh hưởng lớn đến cả hai cha con như thế nào? Hình ảnh của trẻ thơ và lòng nhân hậu của An-đrây Xô-cô-lốp được miêu tả như thế nào? Có điểm chung giữa quan điểm của người kể chuyện và nhân vật không?
– An-đrây nhận Va-ni-a làm con nuôi đã:
+ Giúp An-đrây tìm lại mục đích và ý nghĩa cuộc sống.
+ Giúp Va-ni-a tìm được một nơi ấm áp và được yêu thương.
– Hình ảnh của trẻ thơ và tình yêu thương:
– Va-ni-a:
- Rất vui mừng, nhảy lên ôm cổ và hôn má và môi của An-đrây.
- Vui vẻ và quấn quýt bên bố, không muốn rời xa anh.
– An-đrây:
- Bị xúc động và không ngờ Va-ni-a lại vui sướng như vậy.
- Chăm sóc Va-ni-a như con mình.
- Chịu đựng những đau khổ một cách âm thầm để không làm Va-ni-a đau khổ.
– Điểm chung giữa quan điểm của người kể chuyện và nhân vật:
– Quan điểm của người kể chuyện trùng khớp với quan điểm của nhân vật.
Câu 3: An-đrây vượt qua nỗi đau và sự cô đơn như thế nào (qua khó khăn trong cuộc sống thường ngày, mơ ám và nỗi đau mãi không tan)?
– An-đrây vượt qua nỗi đau và sự cô đơn bằng cách:
– Vượt qua khó khăn của cuộc sống hàng ngày, dành thời gian chăm sóc Va-ni-a và học làm quen với việc nuôi con.
– Từ bỏ rượu, làm việc chăm chỉ để kiếm sống cho cả hai.
– Mất bằng lái vì một tai nạn và phải chuyển nghề làm thợ mộc để kiếm sống.
– Chống lại nỗi đau mất vợ con trong những giấc mơ hàng đêm.
Câu 4: Nhận xét về thái độ của người kể chuyện. Ý nghĩa của nhận định cuối truyện.
– Thái độ của người kể chuyện: xúc động, ngưỡng mộ bản lĩnh và lòng nhân hậu của con người Xô Viết.
– Ý nghĩa của nhận định cuối truyện:
- Thể hiện sự ngưỡng mộ và yêu mến với sự kiên cường và lòng nhân hậu của con người Xô Viết.
- Tin tưởng vào tương lai tốt đẹp hơn của những thế hệ tương lai.
- Tin vào sức mạnh tiềm ẩn và những đóng góp không thể nhìn thấy của mỗi cá nhân đối với Tổ quốc. Đồng thời, kêu gọi sự đồng trăm, quan tâm của Tổ quốc đối với họ.
Câu 5: Theo bạn, tác giả nghĩ gì về số phận con người?
Tác giả cho rằng con người có thể đối mặt với những khó khăn và bất hạnh trong cuộc sống. Nhưng chỉ cần có niềm tin và ý chí, họ có đủ sức mạnh để vượt qua mọi thử thách.
II. Bài tập
Câu 1: Tìm điểm mới của tác phẩm Số phận con người trong cách miêu tả cuộc chiến tranh vĩ đại của người dân Liên Xô.
– Miêu tả chiến tranh một cách chân thực nhất: bằng chứng rõ ràng về sự chết chóc, mất mát và đau khổ.
– Mô tả người dân Liên Xô bình thường nhưng đầy kiên nhẫn.
– Nhắc nhở xã hội quan tâm đến số phận con người sau chiến tranh.
Câu 2: Hãy tưởng tượng và viết một đoạn văn về cuộc sống trong tương lai của An-đrây Xô-cô-lốp và cậu bé Va-ni-a.
Gợi ý:
Sau một thời gian dài đi bộ, cả hai cha con đã đến được Ka-ra-sư. Tại đây, nhờ lời giới thiệu từ người bạn trước đó, Xô-cô-lốp đã tìm được một công việc. Họ thuê một căn nhà nhỏ gần nơi anh làm việc. Xô-cô-lốp làm việc chăm chỉ để có thể tiết kiệm đủ tiền để đưa Va-ni-a đi học. Cuộc sống của họ ngày càng tốt hơn, và những nỗi đau mất mát từ chiến tranh dần dần biến mất.